طریق مطلوب را برای راه [کمال]، معرفتِ نفس گفتند. چون نفسِ انسانی تا از عالمِ مثال نگشته [= عبور نکند] به عالمِ عقلی نخواهد رسید، و تا به عالم عقلی نرسیده، حقیقت معرفت حاصل نبوده و به مطلوب نخواهد رسید. لذا به جهت اتمام این مقصود، مرحوم مغفور [ملاحسینقلی همدانی1] می فرمود: باید انسان یک مقدار زیاده بر معمول در غذا و استراحت تقلیل دهد، تا جنبه حیوانیت کمتر، و روحانیت قوت بگیرد.

ثانیاً، هر وقت غذا می خورد، باید مثلاً یک ساعت بعد از گرسنگی بخورد، و آن قدر بخورد که کاملاً سیر نشود، این در مقدار غذا. و اما از جهت کیفی باید گوشت زیاد نخورد.

و یکی هم اگر بتواند لِلتکیُّف [برای لذت] نخورد و آجیل خور نباشد [بین دو وعده غذایی، غذا و تنقلات نخورد]، و اگر بتواند روزه های سه روز هر ماه را ترک نکند.

و اما در تقلیل خواب می فرمودند: شبانه روز شش ساعت بخوابد. و البته در حفظ لسان و مجانبت [پرهیز از معاشرت] با اهل غفلت اهتمام زیاد نماید.

این ها در تقلیل «حیوانیت» کفایت می کند.

اما در تقویت «روحانیت»: اولاً دائماً باید همّ و حزن قلبی به جهت عدم وصول به مطلوب داشته باشد.

ثانیاً، تا می تواند ذکر و فکر را ترک نکند، که این دو، جناح[= بال] سیر آسمان معرفت است. در ذکر، عمده سفارش اذکار صبح و شام، اهمّ آن ها که در اخبار وارد شده، و اهم تعقیبات صلوات و عمده تر ذکر وقت خواب که در روایات آمده است. لاسیّما متطهّراً (خصوصاً با حالت طهارت) و در حال ذکر به خواب رود.

و توصیه می فرمودند: به «ذکر یونسیه» در سجده، یعنی در مداومت آن که در هر شبانه روز ترک نشود.

و توصیه دیگر این که قرآن که خوانده می شود، به قصد هدیه به حضرت ختمی مرتبت9خوانده شود¹…

پی نوشت:

1- برای آگاهی از متن کامل نامه ر.ک: اعتکاف ابرار، ص 216.